Aby zapewnić zdrowie naszym maluchom, musimy myśleć o ich właściwym żywieniu od pierwszych dni życia. Dlatego najlepszym wyborem dla noworodka jest karmienie piersią. Zapewnia prawidłowy, harmonijny rozwój psychosomatyczny, jest najlepszym elementem profilaktyki chorób cywilizacyjnych, które pojawiają się w wieku dorosłym, ale zaczynają zazwyczaj w dzieciństwie, czyli miażdżycy, chorób układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy typu II, otyłości, osteoporozy.
Żywieniowcy zalecają wyłączne karmienie piersią niemowląt przynajmniej przez pierwsze 6 miesięcy ich życia. Światowa Organizacja Zdrowia za korzystne uznaje karmienie piersią jako uzupełnienie diety dziecka nawet do 3 roku życia. Składniki mleka kobiecego pełnią funkcje wspomagające i regulujące odporność, działają przeciwzapalnie, zapobiegają zakażeniom, zwiększają wchłanianie składników mineralnych i poprawiają trawienie. Mleko mamy w pełni pokrywa zapotrzebowanie na składniki i witaminy, z wyjątkiem witaminy D3, która wymaga suplementacji w ilości 400 j.m. na dobę oraz witaminy K, którą suplementujemy w pierwszym kwartale życia.
Posiłki dodatkowe możemy wprowadzać miedzy 5 a 6 miesiącem życia. Początkowo wprowadzamy gluten jako profilaktyka choroby trzewnej. Jest to niewielka ilość glutenu np. kaszki lub kleiku zbożowego glutenowego (raz dziennie po pół łyżeczki, czyli ok. 2-3 g na 100 ml) w przecierze jarzynowym. Następne produkty powinny być podawane w kolejności zgodnej ze schematem żywienia niemowląt karmionych piersią. Nowe produkty należy wprowadzać pojedynczo i w małych ilościach, dokładnie obserwując przy tym reakcje dziecka tak, aby łatwiej wykryć ewentualną nietolerancję lub alergię na dany składnik pokarmowy.
W żywieniu dzieci w pierwszych latach życia należy zadbać o pokrycie zapotrzebowania na makroskładniki: białko, tłuszcze i węglowodany. Dziecko do 2 roku życia potrzebuje tłuszczu jako składnika energetycznego, budulcowego i metabolicznego. Dlatego jego zawartość ogółem dla dziecka w wieku 1-3 lata wynosi 30-35% dobowego zapotrzebowania na energię. Tłuszcz mleczny (także masło, twarożek) i zawarty w nim cholesterol warunkuje prawidłowy rozwój układu nerwowego dziecka. Należy ograniczać w diecie podaż tłuszczów zawierających nasycone kwasy tłuszczowe oraz izomery trans. Małe dziecko nie powinno więc zjadać wysokotłuszczowych przekąsek (chipsy, snacki, frytki), żywności typu fast food (hamburgery, hot dogi), wyrobów cukierniczych i czekoladowopodobnych (ciastka pakowane, herbatniki, biszkopty).
Istotny jest również skład kwasów tłuszczowych, dlatego zalecane tłuszcze dla dzieci to: świeże masło, oleje roślinne, np. olej rzepakowy, oliwa z oliwek. Dzieciom poniżej 3 r.ż. nie należy podawać margaryn.
Bardzo ważnym składnikiem w rozwoju naszego malucha jest białko. Powinno być to białko o wysokiej wartości biologicznej, z przewagą białka zwierzęcego nad roślinnym. Źródłem białka zwierzęcego dla dziecka powinny być:
• mięso najlepiej gotowane lub pieczone (dzieciom które nie tolerują mięsa można podawać potrawy półmięsne, np. naleśniki z farszem mięsnym lub mięsno-warzywnym, faszerowane mięsem warzywa itp.)
• mleko i przetwory mleczne
• ryby (głównie ryby morskie: łosoś, makrela, dorsz, mintaj, morszczuk podawane najlepiej w postaci gotowanej z dodatkiem jarzyn lub surówek, dobre źródło NNKT)
• jaja
Niektórzy naukowcy dowodzą, że nadmiar białka w pierwszych 2 latach życia dziecka przyczynia się w większym stopniu niż nadmiar energii powstawaniu otyłości i zaburzeń metabolicznych.
Pozostałym składnikiem diety są węglowodany, które powinny stanowić 60-65% udziału w diecie dobowej malucha.
Spożycie posiłków przez dziecko powinno być regulowane jego apetytem i aktywnością fizyczną, tak aby zapobiegać przekarmianiu lub niedożywieniu. Zaleca się ograniczanie spożycia cukru, słodyczy, soli, napojów słodzonych. Słodycze najlepiej zastępować owocami i warzywami. Nie poleca się stosowania diet wegetariańskich i innych niekonwencjonalnych, które mogą prowadzić do niedoborów pokarmowych.
Ważne jest kształtowanie prawidłowych zachowań żywieniowych dziecka przy posiłkach. Potrawy powinny być serwowane estetycznie i spożywane w spokojnej atmosferze. Nie powinno się pozwalać dzieciom na zabawę przy jedzeniu i oglądanie telewizji. Nie należy dziecka zmuszać do jedzenia ani straszyć. Warto zadbać natomiast o urozmaicenie jadłospisu, który będzie najlepszą zachętą dla malucha.